Praca w niedziele i święta – co zrobić, jeśli musisz pracować w świątecznym okresie?

Praca w niedziele i święta bywa powodem niezadowolenia pracowników, ponieważ oznacza konieczność spędzania czasu w pracy zamiast odpoczynku. Zwłaszcza osoby rozpoczynające swoją karierę zawodową często zastanawiają się, czy praca w niedziele i święta jest w ogóle dozwolona. Przyglądamy się temu zagadnieniu i odpowiadamy na kluczowe pytania, aby rozwiać wszelkie wątpliwości dotyczące pracy w niedziele i święta.

1. Czy praca w niedziele i święta jest dozwolona?
2. Jakie wynagrodzenie przysługuje za pracę w święta?
3. Czy możesz odmówić pracy w niedzielę lub święto?
4. Praca w niedziele i święta a umowy cywilnoprawne
5. Jak sprawdzić, czy przysługuje Ci dzień wolny?
6. Co zrobić, jeśli pracodawca nie chce wypłacić dodatku za święto?
7. Praca w niedziele i święta – podsumowanie

Czy praca w niedziele i święta jest dozwolona?

Wiele osób zastanawia się, czy obowiązuje specjalna ustawa dotycząca pracy w niedziele i święta. Kwestia ta jest jednak uregulowana w Kodeksie pracy, a konkretnie w art. 151 (10) KP, który precyzyjnie określa zasady dotyczące pracy w dni ustawowo wolne.

Z przepisu tego wynika, że praca w niedziele i święta jest dozwolona jedynie w określonych przypadkach, takich jak akcje ratownicze, praca w ruchu ciągłym, system zmianowy, weekendowy system czasu pracy oraz wykonywanie obowiązków niezbędnych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludzi. Praca w niedziele i święta jest również dopuszczalna w formie nadgodzin, jeśli wynika to ze szczególnych potrzeb pracodawcy.

Jakie wynagrodzenie przysługuje za pracę w święta?

Za pracę w dni ustawowo wolne od pracy (z wyjątkiem pracy w systemie weekendowym) pracownik w pierwszej kolejności ma prawo do otrzymania innego dnia wolnego. Za pracę w niedzielę pracownik powinien otrzymać dzień wolny w ciągu 6 dni kalendarzowych przed lub po przepracowanej niedzieli. Jeśli nie jest to możliwe, dzień wolny należy się do końca okresu rozliczeniowego. W przypadku pracy w święto dzień wolny musi być udzielony w trakcie tego samego okresu rozliczeniowego.

Jeśli jednak nie ma możliwości odebrania dnia wolnego, to za pracę w święto lub niedzielę pracownikowi należy się wynagrodzenie podstawowe + dodatek. Ile wynosi dodatek za pracę w niedzielę? To 100 % wynagrodzenia.

Sprawdź też: Umowa o pracę na zastępstwo – co musisz o niej wiedzieć jako pracownik?

Czy możesz odmówić pracy w niedzielę lub święto?

Praca w niedziele i święta jest dozwolona, ale czy jest obowiązkowa? Czy pracownik może odmówić, jeśli pracodawca poprosi go o przyjście do pracy? Kwestia ta jest uregulowana w Kodeksie pracy. Odmówić mogą m.in. kobiety w ciąży oraz rodzice dzieci do 4. roku życia.

W pozostałych przypadkach odmowa pracy w wyznaczony przez pracodawcę dzień może wiązać się z konsekwencjami. Alternatywą jest osiągnięcie porozumienia z pracodawcą i wypracowanie kompromisowego rozwiązania.

Jeśli nie chcesz pracować w niedziele i święta, warto wybierać oferty pracy na stanowiska, które tego nie wymagają. Należy pamiętać, że możliwość wolnych dni zależy w dużej mierze od specyfiki danego zawodu. Pracownicy zawodów medycznych, kierowcy, osoby zatrudnione w gastronomii czy służbach mundurowych z konieczności będą musieli wielokrotnie pracować w dni ustawowo wolne od pracy.

Praca w niedziele i święta a umowy cywilnoprawne

Praca w święta jest uregulowana przez Kodeks pracy, ale co w przypadku umów cywilnoprawnych? W przypadku umów cywilnoprawnych sytuacja wygląda inaczej. Umowa zlecenie nie zapewnia ustawowego dnia wolnego ani dodatkowego wynagrodzenia za pracę w święta. Warunki dotyczące pracy w niedziele i święta muszą być ustalone indywidualnie między zleceniodawcą a zleceniobiorcą.

Podobnie wygląda sytuacja w przypadku umowy o dzieło – nie istnieją przepisy regulujące pracę w święta. Oznacza to, że strony mogą dowolnie ustalać godziny pracy oraz warunki wynagrodzenia za wykonywanie obowiązków w dni ustawowo wolne.

Sprawdź też: Hybrydowy system pracy – modele

Jak sprawdzić, czy przysługuje Ci dzień wolny?

Nie jesteś pewien, czy dzień, w którym pracodawca wymaga od Ciebie obecności w pracy, jest dniem wolnym? Warto to sprawdzić w kalendarzu dni ustawowo wolnych. W 2025 roku przypada ich aż 9:

• 1 stycznia – Nowy Rok
• 6 stycznia – Trzech Króli
• 1 maja – Święto Pracy
• 3 maja – Święto Konstytucji
• 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
• 1 listopada – Wszystkich Świętych
• 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości
• 25 i 26 grudnia – Boże Narodzenie.

W przypadku, gdy święto przypada w sobotę, w niektórych przypadkach możliwe jest odebranie za niego dnia wolnego w innym terminie.

Co zrobić, jeśli pracodawca nie chce wypłacić dodatku za święto?

Zdarza się, że niektórzy pracodawcy nie wywiązują się rzetelnie ze swoich obowiązków wobec pracowników. Co zrobić, jeśli pomimo dodatkowej pracy w niedzielę lub święto pracodawca odmawia wypłaty należnego dodatku? Najpierw należy ustalić, czy osoba lub firma, z którą współpracujesz, faktycznie jest Twoim pracodawcą w rozumieniu przepisów prawa pracy. Tym mianem możesz określać bowiem stronę umowy tylko w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę, bo tylko w tym przypadku nawiązywany jest stosunek pracy.

Wiele osób błędnie nazywa pracodawcą stronę umowy cywilnoprawnej. Jeśli więc masz umowę zlecenie lub umowę o dzieło, formalnie nie ma stosunku pracy, a tym samym zasad współpracy pomiędzy stronami nie reguluje Kodeks pracy. W takiej sytuacji obowiązujące przepisy wynikają z Kodeksu cywilnego.

Jeśli jesteś zatrudniony na umowę o pracę i spełniłeś wszystkie warunki, aby otrzymać dodatek za pracę w święto lub niedzielę, ale go nie dostałeś, w pierwszej kolejności skontaktuj się z pracodawcą. Możliwe, że doszło do zwykłej pomyłki, którą da się szybko wyjaśnić i skorygować.

Jeśli bezpośrednie wyjaśnienie sprawy z pracodawcą nie jest możliwe lub nie przyniosło rezultatów, warto skonsultować się z działem HR, który może pomóc w rozwiązaniu problemu. W przypadku dalszych trudności ostatecznym krokiem może być zgłoszenie sprawy do Państwowej Inspekcji Pracy lub skonsultowanie się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy. Aby zwiększyć swoje szanse na pomyślne rozwiązanie sprawy, warto zgromadzić jak najwięcej dowodów potwierdzających Twoje stanowisko. Mogą to być m.in. grafiki pracy, wiadomości e-mail lub inne formy korespondencji z pracodawcą dotyczące pracy w święta i niedziele. Im więcej dokumentacji, tym łatwiej będzie udowodnić swoje prawa.

Sprawdź też: Benefity pracownicze, jakie opcje mają pracodawcy?

Praca w niedziele i święta – podsumowanie

Zasady pracy w niedziele i święta w przypadku pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę są regulowane przez Kodeks pracy. Jeśli pracownik przepracuje święto lub niedzielę, w pierwszej kolejności powinien otrzymać dzień wolny. Jeśli nie jest to możliwe, przysługuje mu dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia. W umowach cywilnoprawnych zasady dotyczące pracy w niedziele i święta zależą od indywidualnych ustaleń między stronami umowy.