Umowa o pracę na zastępstwo – co musisz o niej wiedzieć jako pracownik?

Umowa o pracę na zastępstwo umożliwia zatrudnienie kogoś na czas usprawiedliwionej nieobecności innego pracownika, np. w przypadku urlopu macierzyńskiego czy zwolnienia chorobowego. Zastępujący pracownik pełni obowiązki nieobecnej osoby do jej powrotu. Jakie prawa i obowiązki wynikają z tego typu umowy, jakie są jej szczegóły oraz na co zwrócić uwagę, aby znać swoje uprawnienia jako pracownik zatrudniony na zastępstwo? Odpowiadamy na te i inne pytania.

 

Spis treści:

1. Co to jest umowa o pracę na zastępstwo? Umowa na zastępstwo a kodeks pracy
2. Co powinna zawierać umowa o pracę na zastępstwo
   1. Umowa na zastępstwo bez daty zakończenia – czy to możliwe?
3. Umowa o zastępstwo a wynagrodzenie pracownika
4. Umowa na zastępstwo a urlop
5. Umowa na zastępstwo a L4
6. Umowa o pracę na zastępstwo a ciąża i macierzyński
7. Czy umowa na zastępstwo wlicza się do stażu pracy?
8. Umowa na zastępstwo a powrót osoby zastępowanej
9. Wypowiedzenie umowy na zastępstwo – co musisz wiedzieć?
   1. Okres wypowiedzenia a umowa na zastępstwo
10. Umowa o pracę na zastępstwo – czy warto? Zalety i wady

Co to jest umowa o pracę na zastępstwo? Umowa na zastępstwo a kodeks pracy

Umowa o pracę na zastępstwo to umowa na czas określony, która służy tymczasowemu zastąpieniu nieobecnego pracownika. Pracodawca może ją zawrzeć, gdy stały pracownik jest nieobecny, np. z powodu urlopu macierzyńskiego czy choroby. Zastępujący pracownik pełni wtedy jego obowiązki, a umowa trwa do momentu powrotu zastępowanego pracownika.

Choć od 2016 roku umowa na zastępstwo została włączona do kategorii umów o pracę na czas określony, nie obowiązują jej limity związane z długością zatrudnienia (33 miesiące) czy liczbą zawartych umów (trzy umowy). Wynika to z wyjątku zapisanego w art. 25¹ Kodeksu Pracy. W umowie należy jednak umieścić zapis, że została zawarta w celu zastępstwa określonego pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Pod względem wynagrodzenia, wymiaru i zasad urlopów i innych absencji, okresu wypowiedzenia umowa na zastępstwo podlega tym samym zasadom co umowa na czas określony, jednak z wyjątkiem zasady jej zakończenia automatycznie z dniem powrotu zastępowanego pracownika. Zakończenie umowy na zastępstwo nie wymaga więc dodatkowych formalności w kwestii samego rozwiązania umowy¹.

Co powinna zawierać umowa o pracę na zastępstwo? 

Umowa o pracę na zastępstwo powinna zawierać wszystkie niezbędne elementy określone w przepisach prawa pracy. Przede wszystkim muszą w niej być wskazane dane stron – pracodawcy i pracownika – a także jasno określone warunki zatrudnienia. W umowie powinny znaleźć się:

• rodzaj umowy – umowa o pracę na czas określony w ramach zastępstwa;
• strony umowy (podmiot zatrudniający i dane zatrudnianego pracownika);
• zakres obowiązków i wymiar czasu pracy (pełny etat, pół etatu itp.);
• wynagrodzenie;
• czas trwania umowy oraz dzień rozpoczęcia pracy – do czasu powrotu zastępowanego pracownika lub dokładna data zakończenia Jednak najlepszym rozwiązaniem jest zapisanie w umowie, że stosunek pracy zostaje zawarty na czas nieobecności zastępowanego pracownika, bez określania konkretnej daty.
• miejsce wykonywania pracy;
• informacja o warunkach i długości okresu wypowiedzenia.
• rodzaj pracy – stanowisko

W tego typie umowie można również wskazać dane pracownika zastępowanego.

Umowa na zastępstwo bez daty zakończenia – czy to możliwe? 

Tak, umowa na zastępstwo bez dokładnej daty zakończenia jest możliwa i legalna. W takim przypadku w umowie można wprowadzić zapis, że stosunek pracy zostaje zawarty na czas nieobecności konkretnego pracownika, bez określania dokładnej daty końcowej. Oznacza to, że umowa zakończy się w momencie powrotu do pracy zastępowanego pracownika.

Umowa o zastępstwo a wynagrodzenie pracownika

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o zastępstwo nie musi otrzymywać takiego samego wynagrodzenia, jak pracownik, którego zastępuje. Wynagrodzenie pracownika zastępującego może być zarówno niższe, jak i wyższe, w zależności od wielu czynników, takich jak doświadczenie, kwalifikacje czy ustalenia zawarte między pracownikiem a pracodawcą².

Umowa na zastępstwo a urlop

Zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy, pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na zastępstwo ma takie samo prawo do urlopu (zarówno wypoczynkowego, jak i okolicznościowego), jak każdy inny pracownik zatrudniony na umowę o pracę. Urlop jest wyliczany na podstawie stażu pracy. Liczba przysługujących dni urlopu jest wyliczana proporcjonalnie do przepracowanych miesięcy w danym roku.

Umowa na zastępstwo a zwolnienie lekarskie 

Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na zastępstwo ma prawo do zwolnienia lekarskiego (potocznie nazywanego L4) na takich samych zasadach, jak pracownicy zatrudnieni na innego rodzaju umowach o pracę. Oznacza to, że jeśli pracownik zatrudniony na zastępstwo zachoruje, może skorzystać ze zwolnienia i będzie przysługiwać mu wynagrodzenie chorobowe³.

Wysokość wynagrodzenia chorobowego zależy od rodzaju choroby, jednak zazwyczaj wynosi 80% wynagrodzenia.

Umowa o pracę na zastępstwo a ciąża i macierzyński

Zgodnie z przepisami od 2016 roku, umowa na zastępstwo jest traktowana jako rodzaj umowy na czas określony. Pracownice zatrudnione na takiej umowie mają prawo do ochrony przed zwolnieniem, ale z pewnymi ograniczeniami.

Artykuł 177 § 3¹ Kodeksu Pracy mówi, że umowy na czas określony, które kończyłyby się po trzecim miesiącu ciąży, muszą być przedłużone do dnia porodu. Ta zasada nie dotyczy jednak umów na zastępstwo, która pomimo ciąży pracownicy zakończy się, gdy zastępowany pracownik wróci do pracy⁴.

Jednak pracodawca nie może wypowiedzieć umowy w czasie ciąży, chyba że pracownica dopuści się poważnego naruszenia obowiązków, co uzasadniałoby zwolnienie dyscyplinarne oraz gdy związek zawodowy zgodzi się na takie zwolnienie. 

Jeżeli umowa na zastępstwo rozwiąże się przed porodem, pracownica nie nabędzie prawa do urlopu macierzyńskiego ani zasiłku macierzyńskiego, ponieważ po ustaniu umowy traci tytuł do ubezpieczenia chorobowego. W takiej sytuacji może jednak ubiegać się o tzw. świadczenie rodzicielskie, zwane potocznie kosiniakowym, które wynosi 1000 zł miesięcznie przez rok⁵.

Czy umowa na zastępstwo wlicza się do stażu pracy?

Tak, umowa o pracę na zastępstwo wlicza się do stażu pracy, który ma znaczenie m.in. przy wyliczaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego, uprawnień emerytalnych czy wysokości odprawy. Staż pracy obejmuje wszystkie okresy zatrudnienia, także te wynikające z umów na zastępstwo. Po rozwiązaniu umowy pracodawca ma obowiązek wydać świadectwo pracy, które potwierdza okres zatrudnienia i stanowi podstawę do obliczenia stażu pracy w przyszłości.

Umowa na zastępstwo a powrót osoby zastępowanej

Umowa o pracę na zastępstwo ulega rozwiązaniu automatycznie w momencie powrotu do pracy pracownika, który był nieobecny. Oznacza to, że nie ma potrzeby dodatkowego wypowiedzenia umowy. Z punktu widzenia pracownika zastępującego, sytuacja ta może być niekorzystna, ponieważ data zakończenia umowy zależy od powrotu osoby zastępowanej, co czasem jest trudne do przewidzenia.

Jednak nie ma żadnych prawnych przeszkód, aby po zakończeniu umowy na zastępstwo pracodawca zaproponował pracownikowi nową umowę, np. na czas określony lub nawet nieokreślony. Decyzja o dalszym zatrudnieniu należy w pełni do pracodawcy i zależy od potrzeb kadrowych firmy oraz efektów pracy zastępującego pracownika.

Wypowiedzenie umowy na zastępstwo – co musisz wiedzieć?

Umowa o pracę na zastępstwo, jak każda inna umowa o pracę, może zostać wypowiedziana zarówno przez pracownika, jak i przez pracodawcę. Warto jednak pamiętać, że w momencie powrotu zastępowanego pracownika pracodawca nie ma obowiązku rozwiązywania umowy. Umowa kończy się wówczas automatycznie, co oznacza, że pracownik powinien liczyć się z nagłym zakończeniem stosunku pracy.

Okres wypowiedzenia a umowa na zastępstwo

Okres wypowiedzenia przy umowie na zastępstwo jest taki sam, jak w przypadku umowy na czas nieokreślony i zależy od długości zatrudnienia. Obowiązują następujące terminy: 2 tygodnie przy zatrudnieniu krótszym niż 6 miesięcy, 1 miesiąc, gdy pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy i 3 miesiące w przypadku zatrudnienia trwającego co najmniej 3 lata⁶.

Umowa o pracę na zastępstwo – czy warto? Zalety i wady

Umowa o pracę na zastępstwo ma swoje zalety i wady, które warto mieć na względzie przed podjęciem decyzji o podjęciu takiej pracy. Jedną z jej głównych zalet jest elastyczność – z perspektywy pracownika to szansa na zdobycie cennego doświadczenia zawodowego, które może zwiększyć jego szanse na przyszłe zatrudnienie. Osoba zatrudniona na zastępstwo ma również prawo do takich samych świadczeń, jak inni pracownicy, w tym do urlopu czy wynagrodzenia chorobowego. Ponadto, po zakończeniu umowy pracodawca może zaproponować przedłużenie zatrudnienia.

Jednak umowa na zastępstwo wiąże się też z pewnymi wadami. Przede wszystkim jest nią brak pewności zatrudnienia – umowa kończy się wraz z powrotem zastępowanej osoby, co może powodować niepewność co do terminu zakończenia pracy. Jest to także zatrudnienie na krótszy okres, co może być mniej atrakcyjne dla osób szukających stabilizacji i długoterminowego zatrudnienia. W niektórych przypadkach umowa na zastępstwo może również ograniczać możliwości rozwoju zawodowego, w tym szanse na awans w firmie.

Bibliografia:

1. https://kadry.infor.pl/kodeks-pracy/stosunek-pracy/740249,Zawieranie-umow-na-zastepstwo-od-22-lutego-2016-r.html 
2. https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-umowa-na-zastepstwo-czy-moze-byc-z-nizszym-wynagrodzeniem 
3. https://kadromierz.pl/blog/umowa-o-prace-na-zastepstwo-co-nalezy-o-niej-wiedziec/#Umowa_na_zastepstwo_a_urlop 
4. https://poradnikpracownika.pl/-umowa-na-zastepstwo-a-ciaza-i-otrzymanie-zasilku-macierzynskiego 
5. https://poradnikpracownika.pl/-umowa-na-zastepstwo-a-ciaza-i-otrzymanie-zasilku-macierzynskiego 
6. https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-charakterystyka-umowy-na-zastepstwo